امام صادق(ع) چگونه جان امام بعد از خود را محافظت کردند؟

هداپرس:بیست و پنجم شوال سال ۱۴۸ قمری مصادف است با سالروز شهادت امام صادق علیه السلام، رئیس مکتب شیعه.

دوران ۳۴ ساله امامت آن حضرت مصادف بود با پایان عصر امویان و آغاز عباسیان. هر چند که این تغییر سلسله به لحاظ فعالیت های علمی شرایط خوبی را برای امام صادق علیه السلام فراهم آورده بود تا جایی که ایشان شاگردان بسیاری را تربیت کردند اما به لحاظ سیاسی در شرایطی می زیستند که حتی نمی توانستند وصی و امام بعد از خود را معرفی کنند از این رو با سیاست مدبرانه خود به گونه‌ای وصیت کردند تا جان وصی حقیقی خود (امام کاظم علیه السلام) را از خطر گزند منصور دوانیقی حفظ کنند، در این رابطه نظر شما را به حدیث زیر جلب می کنیم:

ابو ایوب نحوی می‌گوید: منصور در نیمه های شب مرا طلبید، به نزدش رفتم، دیدم روی کرسی (صندلی) نشسته و شمعی در برابرش است و نامه‌ای در دست دارد وقتی که بر او سلام کردم، نامه را به طرف من انداخت و گریه می‌کرد به من گفت: این نامه محمد بن سلیمان (والی مدینه) است که در آن خبر داده جعفر بن محمد علیهما السلام وفات کرده آنگاه سه بار گفت: إنا لله و إنا الیه راجعون. در کجا مانند جعفر (امام جعفر صادق علیه السلام) یافت می‌شود؟ سپس به من گفت: بنویس:

من آغاز نامه را نوشتم، گفت: (برای محمد بن سلیمان) بنویس، اگر او (امام صادق) به شخص معینی وصیت کرده است، او را احضار کن و گردنش را بزن.

(نامه را نوشتم و به سوی مدینه فرستاده شد.)

پاسخ نامه آمد و در آن نوشته شده بود: جعفر بن محمد علیهما السلام به پنج نفر وصیت کرده است که عبارتند از:

منصور دوانیقی ۲. محمد بن سلیمان (والی مدینه) ۳. عبدالله (یکی از پسرانش) ۴. حمیده (مادر امام کاظم) ۵. موسی علیه السلام (۱)

در حقیقت وصی امام صادق علیه السلام همان موسی بن جعفر علیهما السلام بود ولی آن حضرت با این سیاست خواست جان وصی خود را حفظ کند. با توجه به اینکه عدم صلاحیت آن چهار نفر دیگر از نظر شیعیان روشن بود.

مطابق بعضی از روایات، منصور دوانیقی پس از دریافت جواب نامه گفت: مالی الی قتل هولاء سبیل: من راهی به کشتن همه این پنج نفر ندارم.(۲)

۱. اصول کافی؛ ج ۱، ص ۳۱۰

۲. اعلام الوری، ص ۲۹۰

برشی از کتاب نگاهی بر زندگی امام صادق علیه السلام، ص ۱۴۰-۱۴۱