وقتی اطلاعات غلط، واقعیت‌ها را تحریف می‌کند

هداپرس:نورنیوز در گزارشی از آسیب‌های بازنشر تصاویر غیرواقعی از سیل سیستان و بلوچستان نوشت؛

انتشار تصاویر غیرواقعی از سیل سیستان در شبکه های اجتماعی، ممکن است در ابتدا موجی از ابراز احساسات را به همراه داشته باشد اما با مشخص شدن این که چنین تصاویری واقعی نبوده‌اند، شاید موجب شود که عمق فاجعه در ذهن خیلی‌ها تقلیل پیدا کند و گمان شود که شرایط آنقدرها هم بد نیست.

وقوع سیل در جنوب سیستان و بلوچستان، روزهای پایانی سال را به کام هموطنان در این استان تلخ کرده است. همراه با شهروندان سیستان و بلوچستان که درگیر مشکلات به وجود آمده توسط سیل هستند، مردم دیگر نقاط کشور نیز با ابراز نگرانی از شرایط پیش آمده در مناطق سیل زده، تلاش دارند هر اقدامی‌که در توان دارند در راه کمک به هموطنان خود در این خطه به انجام برسانند.

اطلاع‌رسانی درباره این واقعه در شبکه‌های اجتماعی کوچکترین کاری است که برخی به زعم خود می‌توانند انجام دهند. ماهیت شبکه‌های اجتماعی به گونه‌ای است که افراد از آن به عنوان رسانه‌های شخصی خود استفاده می‌کنند و تلاش دارند با تولید محتوای تأثیرگذارتر سهم بیشتری در کمک‌رسانی داشته باشند. تولید محتوا البته بخشی از این فعالیت است و بخش عمده فعالیت در شبکه‌های اجتماعی به بازنشر محتواهای تولید شده می‌پردازد. در این میان،‌ تمام محتواهای تولید شده، شامل متون و تصاویر، لزوما واقعی نیستند و کاربران نیز بدون راستی آزمایی به بازنشر آنها اقدام می‌کنند.

از جمله این محتواها می‌توان به تصاویری اشاره کرد که این روزها در شبکه‌های اجتماعی در رابطه با سیل سیستان و بلوچستان منتشر می‌شود. احتمالا تصویر دو کودکی که داخل چادر آبگرفته خوابیده‌اند را دیده‌اید. این تصویر به سرعت در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شد و موجی از احساسات را به راه انداخت. تصویر ذکر شده البته واقعی نیست و توسط هوش مصنوعی ساخته شده و این موضوع هم در شبکه‌های اجتماعی مورد اشاره قرار گرفته است.

با تماشای تصاویر واقعی از سیل سیستان و بلوچستان قطعا متوجه می‌شوید که ابعاد این واقعه تا چه حد است و مردم مناطق درگیر، چه شرایط اسفناکی را تجربه می‌کنند. با این احوال، وقتی شرایط واقعی تا این حد نگران کننده است، انتشار تصاویر غیر واقعی چه لزومی دارد ؟ تصاویر غیرواقعی با فرض پیگیری اهداف غیر سیاسی،ممکن است موجی از ابراز احساسات را به همراه داشته باشد اما با مشخص شدن این که چنین تصاویری واقعی نبوده‌اند، شاید عمق فاجعه در ذهن خیلی‌ها تقلیل پیدا کند. در واقع ممکن است گمان شود که شرایط آنقدرها هم بد نیست پس بهتر است دنبال کار و زندگی خود برویم. در این شرایط حتی به تصاویر واقعی نیز با شک و شبهه نگریسته می‌شود و این خیانتی در حق مردم درگیر سیل است؛ مردمی‌که به کمک و همیاری همه ما نیاز دارند.

امدادرسانی در حال انجام است

آخرین وضعیت سیل جنوب سیستان و بلوچستان حاکی از آن است که با وجود امدادرسانی به مردم مناطق درگیر، هنوز راه‌های دسترسی در بسیاری مناطق مسدود است و آبگرفتگی منازل و زمین‌های کشاورزی شرایط سختی برای مردم ایجاد کرده است.

به گفته سید مهدی سجادی، رییس جمعیت هلال احمر سیستان و بلوچستان تاکنون به بیش از ١٩ هزار نفر در ۴۴۸ روستای متأثر از سیلاب سیستان و بلوچستان امدادرسانی شده است و عملیات نجات ۱۰۲ نفر حادثه دیده که در سیلاب گرفتار شده بودند انجام شده است. او همچنین عنوان کرد که در حال حاضر ۲۸ محموله امدادی به دست هلال احمر سیستان و بلوچستان رسیده و علاوه بر نیروهای جمعیت هلال‌احمر سیستان و بلوچستان، نیروهای هلال‌احمر استان‌های خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، یزد، کرمان و بوشهر برای کمک به حادثه دیدگان به منطقه اعزام شده‌اند.

سیل اخیر بیشترین خسارت را به بخش کشاورزی وارد کرده است چنانکه سیدمحمدرضا سیدحسینی، رییس سازمان جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان  اعلام کرد که بیشترین خسارت به ۱۸ هزار و ۹۹۳ هکتار از اراضی زراعی آبی و یک هزار و ۹۳۳ هکتار اراضی باغی بوده که عمده خسارات وارده به بخش کشاورزی در شهرستان‌های زرآباد، دشتیاری، چابهار، قصرقند، نیکشهر، کنارک، راسک، فنوج، سرباز، سیب و سوران مهرستان وارد شده است. او برآورد اولیه خسارت به بخش کشاورزی را بالغ بر ۶ هزار میلیارد ریال عنوان کرد که البته این برآورد به دلیل زیرآب بودن شهرستان دشتیاری کامل و دقیق نیست.

نیازهای زیستی در اولویت سیل زدگان

این روزها بسیاری در حال جمع آوری کمک برای مردم سیل زده سیستان و بلوچستان هستند. مردم و انجمن‌های مردم نهاد در کنار مسئولان تلاش می‌کنند باری از دوش هموطنان درگیر سیل بردارند. گاهی اما در تهیه اقلام مورد نیاز سردرگمی‌هایی وجود دارد.

حمیرا نارویی، فعال اجتماعی در سیستان و بلوچستان در این رابطه به نورنیوز می‌گوید:«در مناطق سیل‌زده به شدت به مواد غذایی کنسروی و همچنین اقلامی مثل برنج، نان، روغن، خرما، بیسکویت، آب معدنی و شیر خشک نیاز است. همچنین لوازمی مانند پتو،  موکت، ناب، لباس گرم، اقلام بهداشتی و وسایل گرمایشی مورد نیاز مردم منطقه است. در رابطه با وقایعی مثل سیل ابتدا باید در نظر داشت که نیازهای زیستی مردم باید رفع و رجوع شود و سپس به حل مشکلات دیگر پرداخت. مردم اگر قصد کمک دارند از طریق نهادها و انجمن‌های شناخته شده این کار را انجام دهند و مراقب سودجویی کلاهبرداران هم باشند چرا که متأسفانه در این شرایط افرادی نیز به دنبال سوء استفاده از احساسات مردم هستند و با اعلام شماره حساب در فضای مجازی تلاش دارند از شرایط به نفع خود استفاده کنند.»

فرمان رهبری برای کمک همه جانبه

لزوم همراهی مردم با مسئولان برای کمک به هموطنان سیل زده در سیستان و بلوچستان زمانی شکل جدی‌تری به خود می‌گیرد که بدانیم رهبر معظم انقلاب نیز بر این نکته تأکید داشته اند. ایشان پس از مراسم درختکاری، درباره سیل سیستان و بلوچستان گفتند:«سیلی که در ناحیه جنوبی استان سیستان و بلوچستان اتفاق افتاد خسارت‌هایی وارد کرده به مردم و خسارت‌های زیادی هم وارد کرده. حتما امدادهایی که دارد انجام می‌گیرد بایستی ادامه پیدا کند. بحمدالله گروه‌های امدادی چه از مسئولین دولتی و چه غیر آنها مشغول کار هستند، تلاش می‌کنند و کمک می‌کنند. (این کمک‌ها) باید ادامه پیدا کند و دیگرانی که می‌خواهند، می توانند، مشتاق به ورود به این کمک‌ها هستند، آنها هم وارد شوند و اضافه کنند بر این کمک‌ها.»

قطعا همه مردم درباره واقعه سیل در سیستان و بلوچستان احساس نگرانی و نیز مسئولیت دارند. در این رابطه هرکس خود را موظف می‌داند آن چه در توان دارد برای کمک به مردم گرفتار در سیل انجام دهد حتی اگر این کمک در حد بازنشر اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی باشد. همانگونه که گفته شد باید مراقب باشیم در این زمینه گرفتار اخبار و تصاویر غیر واقعی نشویم و ناخواسته به انتشار آنها دامن نزنیم و به این شکل حساسیت نسبت به اخبار و تصاویر واقعی را کم نکنیم. برای این کار بهتر است به جای استفاده از شبکه‌های اجتماعی شخصی افراد به عنوان منبع عکس و خبر، از منابع معتبر همچون خبرگزاری‌ها و رسانه‌های رسمی استفاده کنیم تا در دام نشر محتوای غیر واقعی نیفتیم.

منبع:ایسنا